
| Bugün | Dün | Toplam |
|
0
|
5 |
16.425 |
Mezhepler Tarihi
MEZHEPLER TARÄ°HÄ° KÄ°TABIMIZ HAKKINDA GENEL BÄ°LGÄ°LER.
Gerek diyanet MBSTS gerek DHBT’de en çok zorlanılan konulardan birisi olarak gösterilen Mezhepler Tarihi’ni en ince detaylara kadar inceleyerek hazırladık. Mezhebin isimlerinden ibadet ÅŸekillerinden kuruluÅŸundan, kuruluÅŸ sebeplerinden her ÅŸey ama her ÅŸeyi düÅŸünerek hazırladık. Hiçbir konu hiçbir bilgi eksikliÄŸi yoktur. Yine her ÅŸeyini ayrı ayrı maddelere ayırdık. Konunun sonundaki testlerle konuda çıkabilecek bütün soruları ortaya koyduk. Buyur kardeÅŸim meydan senindir.
ÖRNEK METÄ°N
1-HARÄ°CÎLÄ°K(Siyasi)
Ä°simlendirme ve Kavramsal Çerçeve
a)Ä°syan ettikleri yöneticiler ile fırkanın muhalifleri onu, “insanlardan, dinden, haktan veya Hz. Ali'den uzaklaÅŸan ve yönetime karşı ayaklanarak cemaatten çıkanlar” anlamında kullanmışlardır.
b)Åžehristânî’ye göre, toplumun görüÅŸ birliÄŸi ile arasından seçtiÄŸi ve hak’tan ayrılmayan imama karşı ayaklanan her insan hâricî ismiyle anılır. Ona göre söz konusu ayaklanmanın veya baÅŸkaldırmanın ilk halîfelere veya onları takip eden herhangi bir devirdeki imamlara karşı olmasında bir fark bulunmamaktadır.
Muhalifleri tarafından Haricilere verilen isimler:
♦Haricun: Ayrılan, isyan eden
♦Hariciyye: Çıkmak, itaatten ayrılıp isyan etmek
♦Mârika: Dinden çıkmışlar anlamındadır.
♦Muhakkime: Sıffîn’de kabul edilen hakemlere rızâ göstermeyi reddetmelerinden dolayı
♦Harûriyye: Hz. Ali'den ayrıldıktan sonra ilk toplandıkları yer olan Harûrâ'ya nisbetle
♦Vehbiyye:Harura’daki reisleri Abdullah b. Vehb er-Râsibî’ye nisbetle
Haricilerin liderlerine kollarına nisbetle aldığı isimler:
♦Ezârika:Nâfi' b. Ezrak'a liderliÄŸinde ortaya çıkan
♦Necedât: Necde b. Âmir
♦Sufriyye: Ziyâd b. el-Asfar
Abdallâh b. Beyhesiyye, Acâride, Seâlibe ve Ä°bâdiyye olup diÄŸerleri bunlardan ayrılan alt gruplardır.
Haricilerin kendilerine verdiÄŸi isimler:
♦Havaric: Allah'a ve peygamberine hicret edenler
♦Ehl-i ÅŸurât: Canlarını ve mallarını Allah’a satanlar
Dikkat: Hariciler kendilerini en çok Ehl-i ÅŸurat ismiyle adlandırmaktadırlar.
Ä°zahat: Yukarıdaki isimlerin hepsi Haricileri ifade etmek için kullanılır. BaÅŸta Havaric, Harici, Ehl-i Åžurat olarak kendi kendilerine isim verdikten sonra bir kısmı muhalifleri, bir kısmıda zamanla ÅŸahısların adlarından hereketle, bu mezhebin kolları olarak devam etmiÅŸtir. Yani bu isimlerin hepsi haricidir. Bu isim çokluÄŸu sizi yanıltmasın. Bu isimleri bil-meniz yararınıza olacaktır. ÖrneÄŸin bir karşılaÅŸtırma sorusunda Havaric, Ehl-i Åžurat veya diÄŸer isimleri verilebilir. Yani Mutezile-Havaric, Mürcie-Ehl-i Åžurat gibi.
2-DoÄŸuÅŸu ve GeliÅŸimi:
HâricîliÄŸin doÄŸuÅŸu
a)Sıffîn Savaşı'nda hakem olayının ortaya çıkışına baÄŸlanmıştır. Buna göre Havâric, hakem tayinini, yani tahkimi kabul etmesinden dolayı Hz. Ali'den ayrılanların meydana getirdiÄŸi bir fırkadır.
b)Hâricîlerin, "Osman'ı hepimiz öldürdük" ÅŸeklindeki sözlerine ve daha o dönemlerden itibaren ihtilalci unsurların devamı oldukları yolundaki iddialarından hareketle menÅŸelerinin Hz. Osman'ın 35/656 yılında ÅŸehid edilmesinden önceki yıllara kadar götürülmesi mümkün-dür.
1)Sıffîn Savaşı’nda Amr b. el-Âs, mushafı mızrakların ucuna baÄŸlatarak Hz. Ali’nin ordu-sundaki Iraklıları Allah'ın kitabının hakemliÄŸine davet etti. Zira Iraklı bedevilerin çoÄŸu kur-ra(Kur’an-ı çok okuyan) hafızlardan oluÅŸuyordu. Hz. Ali’yi dinlemeyip tahkime zorladı-lar.Tahkime gidilmesinde ısrar edenlerden biri olan EÅŸ'as b. Kays’dı.
2)Askerlerin pek çoÄŸu ve özellikle Temîm kabilesine mensup olanlar tahkime piÅŸman olup tövbekâr oldular.(Muhakkıme) Bunun için de "lâ hükme illâ lillâh" (hüküm ancak Allah'a aittir) sloganıyla tahkime ve tahkim sonucu varılan anlaÅŸmaya karşı çıktılar. Hz. Ali ise buna; "bu, hak bir sözdür; ancak bununla batıl murat edilmektedir" diyerek tepkisini ortaya koydu.
Bundan sonra aşağıdaki sıralı olaylar sonucu ilk harici zumre oluşmuştur:
â–ºVehbiyye: Geriye kalanlar Abdullah b. Vehb er-Râsibî'yi kendilerine emîr seçti. Küçük gruplar halinde gizlice Kûfe'den çıkarak Nehrevan kasabasında toplanıp kısa zaman-da çevrede tam bir terör havası estirmeye baÅŸladılar. Kendi görüÅŸlerine katılmayan, önderle-rini halife olarak tanımayan, Hz. Ali ve Hz. Osman'ı tekfir etmeyen ve lânetlemeyen Müslü-manları kâfir sayıyorlar, acımasızca öldürüyorlardı.
4-Nehrevan Savaşının Çıkış Nedeni:
â–ºAshâbtan Abdullah b. Habbâb b. Eret ile hamile eÅŸini sorguya çekmiÅŸler (isti’raz) ve ‘Ali müÅŸriktir’ demediÄŸi için öldürmüÅŸlerdi. Bunun üzerine Nehrevân'da, Hz. Ali’nin ordusu tarafından Hâricîlerin tamamına yakını öldürüldü (38/658). Böylece Haricîler’le münasebetler koptu ve artık onların Hz. Ali’nin saflarına katılmaları ümidi kesin ola-rak kalmadı.
5-Nehrevan bozgununun Hariciler üzerindeki etkileri:
a)Nehrevân bozgunu Hâriciler üzerinde silinmez bir etki bırakmış, onlar için Allah yolunda ölmenin, ÅŸahâdetin bir simgesi hâline gelmiÅŸtir. Bu olaydan sonra Hâricileri yönlendiren en önemli duygu, intikam duygusu olmuÅŸ ve bu, bir türlü tatmin edilememiÅŸtir.
b)Haricîler, Hz. Ali'nin ÅŸehid edilmesine kadar zaman zaman küçük mahallî isyanlar çıkardı-lar. Bunların en önemlisi, Nehrevan'dan kurtulup Åžehrezûr'a kaçan Ebû Meryem es-Sa'dî’nin isyanıdır.
c)Hâricîler, Mekke’de hazırladıkları son eylem plânına göre, Hz. Ali, Muâviye ve Amr b. el-As’ı öldürerek hilafet meselesine kendilerince bir çözüm getirmeyi hedeflemiÅŸlerdi. Bu amaçla her üç ÅŸahıs için birer suikastçı görevlendirmiÅŸlerdi.
d)Hz. Ali’nin öldürülmesiyle görevlendirilen kiÅŸi Abdurrahman b. Mülcem idi. Sabah namazına gitmekte olan halîfeye saldırarak onu yaraladı. Bu yara neticesinde Ali, 21 Ramazan 40(28 Ocak 661) tarihinde ÅŸehid oldu.
ÖRNEK SORU-1
Haricilere muhalifleri tarafından birçok isim verilmiÅŸtir.
Aşağıdakilerden hangisi bu isimlerden biri değildir?
A)Muhakkime B)Mârika
C)Haricî D)Harûriyye
E)Ehl-i ÅŸurât
ÖRNEK SORU-2
HâricîliÄŸin doÄŸuÅŸu, hemen hemen bütün tarihçiler tarafından Sıffîn Savaşı'nda hakem olayının ortaya çıkışına baÄŸlanmıştır. Buna göre Havâric, hakem tayinini, yani tahkimi kabul etmesinden dolayı Hz. Ali'den ayrılanların meydana getirdiÄŸi bir fırkadır. Ancak HâricîliÄŸin tahkim olayı üzerine birden bire ortaya çıkmış bir fırka olmadığı da göz ardı edilmemelidir. Nitekim Hâricîler, "Hz. Osman'ı hepimiz öldürdük" ÅŸeklindeki sözler sarfetmiÅŸlerdir. Haricililerin Hz. Osman’ın katlinde bulundukları anlaşılmaktadır.
Yukarıdaki bilgilere göre Haricilerin fırka olarak Sıffin savaşında ortaya çıktığı deÄŸerlendirildiÄŸinde aÅŸağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A)İsyancılara destek verdikleri
B)Ä°syancılara göz yumdukları
C)Hz. Osman’ı öldürme planı yaptıkları
D)İsyancıların devamı oldukları
E)Hz. Osman’ı sevmedikleri
Ayrıntılı bilgi için : BURAYA TIKLAYIN